Elin Diline Düşmemek

Konuk Yazar: S.D.

Şâfiî, muhafazakâr bir ailenin kızı olarak geldim dünyaya. Ailenin değil, sülalenin demek lazım çünkü; sülalenin her bireyinin ailenin kızları hakında istediği gibi konuştuğu, her şeye müdahale edebileceklerini düşündüğü, her hâline, yaptığı her şeye, başarısına dahi bir kulp bulduğu bir ailede yetiştim. Tabii ki erkeklerinin hep el üstünde tutulduğu, ne yapsalar maruz görüldüğü, erkekliklerine verildiği bir aile.
Bütün bunlar ben ve mensubu olduğum ailenin genç kızlarının etrafında kabus gibi dönerken, yaşam alanlarını, bazen haklarını kısıtlarken, ailenin büyük erkeklerinin (amcalar,dayılar,babalar) olup bitenlerle alakası yoktu. Bütün kontrolü kadınlar sağlıyor ya da sağlamaya çalışıyor. İstedikleri gibi dedikodu yapıyor, neyin ne olması gerektiğini konuşuyor da konuşuyordu. Ama sadece konuşuyor…Yılların birikmişliği bana sinir hastalığı olarak döndü nihayetinde.

Uzaktan bakıldığında belki Türkiye ortalamasına göre oldukça modern ailelere sahiptik. İstediğimizi yapıyor, geziyor, ediyorduk. Belki de doğruydu. Birçoklarına göre şükür bile edilebilirdi maalesef ülkedeki başka kadınların yaşadıklarını düşününce. Ama bunun yanında hâlâ zapt etmeye çalısan, kendi doğrusunu dayatmaya çalışan bir grup vardi ki hiç çekilir değildi.

Daha liseye geçmeden büyük halaların, yengelerin artık bizim okula gitmememiz, pantolon giymememiz üzerine konuşmalarıyla başladı bu dert. Tabii öncesini hatırlamıyorum küçücük çocuktum -ya da yapıyorlardı da algılamıyordum-. Tabii anne-baba böyle bir şeyi doğru bulmayınca -ya da üç beş cahilin lafına uymayınca- biz eğitimimize devam etmiştik.

Lisede flörtleştiğimiz kişiler oldu. Sır gibi saklamaya çalışmalar, gizlenen ilişkiler, yakalananlar, yakalandığında dünyanın en büyük suçunu işlemiş gibi parmakla gösterilenler… Kendi kızının bunları yapmayacağını söyleyenler… Kızı flörtleşen anneler ve flörtleşmeyen anneler arasındaki çatışmalar! Ben çok flörtöz bir kız değildim lisede. Maalesef beceremedim bu tarz işleri. Biraz içine kapanıktım. Yaptığım tek şey solcu partilerin mitinglerine ve konferanslarına katılmaktı birkaç kuzen ile ve arkadaşımla. Kontrol delisi aile -ki sol görüşlüdür sözüm ona bu bireyler-. Bizim buralara erkeklerle sevişmek için gittiğimiz dedikodusunu çıkarmıştı. Evet, evet! Yapmıştı.

Sanırım ortaokuldan üniversiteyi bitirene kadar annemin artık kapanmam gerektiği öğütleri de ayrı bir dertti. Düzenli olarak ve ısrarla aynı öğüdü verip duruyordu ve bunu benim Cennet’e gitmem için yaptığını söylüyordu. Komik olan da annemin babasının onu zorla kapattığını her fırsatta anlatmasıydı. Ama buna rağmen zorlamasa da aynı şeyleri öğütleyerek bana aynı işkenceyi yapmasıydı. Benim hayatım boyunca yapmayacağım tek şeydi sanırım kapanmak. Dini gereklilikler veya gereklilik olduğu iddia edilen birçok şey ile de aram hiç iyi olmamıştı. Bunun yanında giydiğim elbiselerin kol boyu, etek boyu, ailemize yakışmaması vs. Ben her seferinde soruyordum biz kimiz? Asil bir aile falan mı? Bize niye uymuyor bu kıyafetler? Cevabı yine o muhafazakâr, Kürt, Şâfiî ailede yatıyordu.

Sanırım bu konuda annem diğer kadınların arasında en katılarından biriydi. Bunu ailenin diğer kadınları izledi tabii. Katılınan dernekte, düğünde gözler hep üzerimizdeydi. Birinin giydiği kısa, birinin giydiğinin sırtı açık. O böyle şu söyle… Tabii üniversite döneminde akşam dışarı çıkmalar, eve geç gelmeler, arkadaşta kalmak istemeler… Sanırım ailede bütün kızların en zor gerçekleştirdiği şeydi. Ben bir arkadaşımda kalmak istesem bunu sanırım iki hafta önceden alıştıra alıştıra söylüyordum. Annem bu izinlere hiçbir zaman destek vermedi. Hatta tam tersi panikle babamdan izin almamı söyleyerek, herkesi bir şey varmışçasına paniğe sokuyor ve işi daha da zorlaştırıyordu -hâlâ da öyle yapıyor-. Babam bu gibi şeylerden hoşlanmasa da ısrar edince hoşlanmaya hoşlanmaya kabul ediyordu. İzin koparılsa bile ailenin dedikoducu bireylerine kat’iyen duyurulmuyordu. Sanırım en büyük işkenceyi bu aşamada yaşadım. Annem sanırım bir 8-10 senedir hiç bıkmadan usanmadan saat 9’u geçtiğinde panikle arayıp nerede kaldığımı uflaya, puflaya sorar ve beni stresten strese sokar. Yaklaşık 10 yıldır eve geç gittiğimde kapıyı açtığımda sorduğu ilk şey neden bu kadar geç kaldığım. Ve benim inanır mısınız sırf bu cümleye maruz kalmamak için evde oturmayı tercih ettiğim olmuştur. 27 yaşında ben hâlâ “liseli bir kız gibi” bunlara maruz kalıyorum.

Nitekim hepimiz üniversiteyi bitirip mesleğini eline almış, sülalenin erkeklerinin tersine akıllı, parasını kazanan ve hatta seyahat eden, yurtdışına çıkan, yurtdışında yaşayan genç özgür bireyler olmuştuk -yani dışardan görüldüğü kadarıyla-. Aramızdan birkaçı dediğim gibi yurtdışına uçtu gitti. Ben de bir dönem yaşadım yurtdışında. Tabii ki de asıl neden bu zırvalıktan kaçıp kurtulmak. Çünkü her adımına engel olacak, yaptığın her şeye kulp takacak bir ailen var. Ülkemizde yabancı dil öğrenmek, öğrenip eğitim için yurtdışına çıkmak ya da çalışmak yurdışında gerçekten meşakkatli ve takdir edilecek bir şey mevcut şartlarda. Birçoklarına göre büyük başarı. Hele ki kadınlar için! Ama bu başarıları görmezden gelen aile kadınları, bu genç kadınların çokça neden yurtdışına çıktığı üzerine kafa yorup çeşitli teoriler üretebilirler. Çocuk doğurduğu için gelmeyenler, sevgilisiyle aynı evde kalanlar, gidip bir daha gelmeyecek olanlar, rahat takılanlar… Hatta babalarının ne kadar geniş olduğunu, nasıl böyle birşeye tahammül edip genç kızları kız başına yurtdışına yolladığı zırvalıkları! İçiniz şişti değil mi?

Şu anda 27 yaşında kocaman bir kadınım ve bu yaşa gelene kadar bunların sıradan olduğunu düşünüp hiç bir müdahalede bulunmadım. Çünkü bunlar alışılgelmiş şeylerdi bizim toplumumuzda. Baskılar! Tek kelimeyle ne güzel söyleniyor değil mi? Ama onca yılın sonunda bunların normal olmadığını onlara değilse de kendime kabul ettirdim. Artık neredeyse 30 olmuş bir bireydim ve bana ve kuzenlerime hâlâ çeki düzen verilmesi gereken çocuk gibi davranıyorlardı. İşin acı tarafı bu hakkı biz kadın olduğumuz için kendilerinde görüyorlardı. Bunca şeyin kişisel özgürlüğün ihlâli olduğunu söylesem birçokları “Amaaan canıııım, benim annem de şöyle, babam da böyle…” der ve hatta başına gelmiş bu gibi şeyleri tatlı anılar gibi anlatabilir. Kezâ aynı ailenin bireyleri gençken yedikleri dayakları komik anılar gibi anlatmıyorlar mıydı? Kadınlar birey değil bu toplumda. Ne yaparlarsa yapsınlar ailelerini temsil eden cisimler ve onlar üzerine birilerinin doğruyu yanlışı bildirme hakkı var.

Bu çıkmazın çözümünün ne olduğunu sorduğumda anneme “Kocaya varmak” olduğunu söylüyor. Hatta bir çoğumuzun annesi, “Kocaya gidin de biraz da onlar uğraşsın sizinle.” diyor açık açık. Çünkü, bu kızlarını kontrol etme uğraşını başka bir kuruma devredecekler. Çünkü sonra bütün bu “Öyle giydin, böyle yaptın, bunu yap, bunu yapma” oyunu bir koca tarafında yürütülecek.

Toplum kuralları koyuyor ve en ağırını uygulamak kadınlara düşüyor. Daha da ötesi her alanda bu kuralların uygulatıcısı da kadınlar oluyor. Ailemdeki bütün kadınların herbiri zor hayatlar yaşamış. Zorla evlendirilenler, okuldan alınıp eğitimi sonlandırılanlar, dayak şiddet görmüşler, zorla kapatılanlar, aldatılanlar, aldattığı iddia edilip şiddete maruz kalanlar, gençken yanlış yaptıkları şeyler yüzünden abilerinden, babalarından bolca dayak yiyenler… Ama buna rağmen kendilerinin maruz kaldıklarını görmezden gelip yine aynı baskıyı sana yaşatmaya çalışanlar. Aslında toplumun ta kendisi bu. Kendi geçmişini unutup, mağduriyetini arkasına alıp mağrur olanlar. Ve bu mağrurları bu sistem yaratıyor. Acımasız bir sistemin içerisinde yenik düşmemek için, elin diline düşmemek için en acımasızını farkında dahi olmadan yanı başındakilere yaşatıyorlar.