Biz Kadının Camiye Gelmeyenini Severiz!  

Konuk Yazar: H. Seher Çevik

Siz hiç camiden kovuldunuz mu? Ben çok kovuldum, çoğu İstanbul’da oldu. En şiddetlisini ise birkaç yıl öncesine kadar Şanlıurfa’da yaşadım diye düşünüyordum. 2000’li yılların başıydı, kardeşimin bulunduğu Şanlıurfa’ya ziyarete gitmiştim. Üç hafta boyunca bir öğrenci yurdunda kalacaktım. Şanlıurfa’yı bilenler bilir; Mevlidi Halil Camii ve çevresi olan Balıklı Göl pek çok turistin geldiği, kısmen kozmopolit ve bir kadın olarak nefeslenebileceğiniz bir alandır. Yoksa genç ve kadın olarak tek başınıza gidip gezeceğiniz, ziyaret edeceğiniz yerler sınırlıdır orada…

Biz de Şanlıurfa’nın geleneğine göreneğine eyvallah dedik. Oysa İstanbul’dan oraya tek başıma gelmiştim ve tek başıma İstanbul’a dönecektim. Duruma ayak uydurdum ve çoğunlukla yanıma öğrenci arkadaşlardan birini alarak Şanlıurfa’yı gezmeye çalıştım. Gezdik diyorsam yanlış anlamayın Balıklı Göl ve çevresini, hepsi o kadar… Harran, Birecik, Halfeti vs…’den bahsetmiyorum, zinhar yanlış anlaşılmaya! Oralara kapı gibi erkek kardeşimle gittim, hatta onunla gidemediğim yerler bile oldu.

Neyse konumuza gelelim. Oldum bittim caminin uzağında, kadınlara namaz kılmak için ayrılan o izbe kenar köşe yerleri sevmedim. Namaz kılarken hep mihrabı görmeyi arzu ettim ve topluca kadın erkek cemaat olarak secdeye varılışının nefesini, sesini —özellikle sesini— o secdeye varılırken önce dizlerin, sonra ellerin, en son alnın uğultulu bir yakarış halindeki sesini, kokusunu duymak isterim. Hiç olmazsa mahfilden, caminin merkezine doğru, o ana kubbenin altına girip sığınmak isterim, o cem olmuşluğun içinde kendimin yokluğunda yok olmak duygusunu ararım ve bunu bir lahza da olsa hissetmek isterim camilerde. Bilirim çok şey istemem, bu nihayetinde O ulu yaratıcının elindedir. Yine de kul yapısı o ulu camiler —bazıları mekân olarak küçük de olsa— bir vesile kılındığından çok sık olamasa da sığınırım o mekanlara. Bazen boğaz kenarında, bazen Halıcılar yokuşunda, bazen Çarşamba’da, Edirnekapı’da, Sarıyer’de,  Şanlıurfa’da… Hollanda’da, Fransa’da, İsveç’te, Afrika’da… Dünyanın her neresinde bir camide ibadet ediyorsam, edebiliyorsam… Yoksa gök kubbenin altının her yanı mescit.

Birkaç yıldır Urfa’da öğrenci olarak bulunan arkadaşıma, son giren vakit namazını camiden epey uzakta bulunan kadınlar kısmında kılmayalım, Mevlidi Halil Camiinde kılalım, artık gitme vaktim yaklaştı hiç olmazsa bir kerecik de orada namaz kılmış olayım, diyerek bir teklifte bulundum. Kızcağız biraz da endişeyle “Kılmasak, izin vermezler” dedi. Her ne kadar Urfa’da bulunduğum sürece bizzat yurttaki kızlardan, kızlara karşı işlenen töre cinayetlerini ve aile içi infaz hikâyeleri dinlesem de cahilce bir cesaretle ısrar ettim. Biçare kızcağız da kabul etti ve camiye doğru yöneldik. Caminin kapısını açıp içeri adım atar atmaz bütün başlar bize döndü, aldırmadık.

Girişin hemen yanındaki merdivenlerden mahfile çıkmak için dönüp de birkaç merdiven çıktığımızda,  gören zanneder ki farklı bir yere girdik, farklı bir iş için girdik, neredeyse bütün cemaat ayaklandı. Böyle nereye gidiyorduk ki? Biz kimdik? “Namaz kılacağız” dedim safça. Neden bilmem kaç metre ötedeki kadın yerine gitmiyorduk? “Burada namaz kılamazsınız, çıkın.” haykırışları yankılanıyordu camide. Israr ettim. “Ben mihrabı görerek namaz kılmak istiyorum, hem mahfiller kadınlar içindir, orada kimse (erkekler) namaz kılmıyor zaten” sözlerime karşılık yaşlı cemaat öfke dolu gözlerle üstümüze yürüdü. Bize doğru ayaklanmış o kalabalık gürûhun üstümüze yürürken ki gözlerindeki öfkeyi —ki öfkeden daha da fazlası vardı— unutamam.

Cemaatin içindeki yaşça daha genç olan bir kaç kişi, ne kadar “Yapmayın, etmeyin, kılsalar n’olur ki?”  diye araya girmeye çalışsalar da, kimse onları dinlemedi. Yanımdaki kızcağız da neredeyse korkudan bayılacaktı ve çıkalım diye kolumdan çekiştirip duruyordu. Daha fazla ısrar edemedim ve kendimizi dışarıda bulduk. Eminim ki biz kendimiz dışarı çıkmasaydık yaka paça bizi Allah’ın evinden dışarı fırlatacaklardı.

Tabi ki soluğu caminin imamının odasında aldım, durumu anlattım. İmam umursamaz edayla savuşturmaya çalıştı bizi. Durmadım il müftülüğüne vardım, durumu onlara da anlattım. Allah’tan ki onlar ilgilendi, özür diledi ve o imamı defalarca uyarmalarına rağmen aynı davrandığını ve gereğinin yapılacağını söylediler de içim rahatladı. (İktidar da “dindar”  değildi henüz ha!) Sonrasındaysa ne oldu takip edemedim ama geçtiğimiz yaz yine bir öğle sonrası Şanlıurfa’daydık. Balıklı Göl’deki Rizvaniye Camii’nde,  eşimle cemaat olarak namaz eda etmek istedik, caminin ücra bir köşesine geçerek vazifeyi yaparken etrafımızda dolaşıp durdular, uyaracaklar ya, daha caminin kapısından girerken kadınlar kısmını tarif ettiklerine göre pek değişen bir şey olmamış. Tek fark bu sefer yanımda bir erkek vardı ya, kovalayamadılar…

Gelelim Türkiye’nin öteki ucuna, batısına. Benim canım, vatanım da vatanım’a; İstanbul’a ve Süleymaniye’ye… Nasıl anlatılır ki Süleymaniye öyle bir çırpıda, birkaç satırda? Süleymaniye ki oraya gidebildiğin her an bayramdır, ister sabah, ister öğle, ister akşam ne zaman olursa olsun. O sessizliğe giriş, o ilk adım, o koca şehirden sıyrılıp, soyunup, zirveye, fanilerce seyredilmeden seyretmeye çıkmak…  Yavaş yavaş şehrin kaldırımlarından, otobüs duraklarından, mağaza vitrinlerinden, o kaba saba gürültüsünden, ışıklarından, pek çok insana takılmış, yağmalanmış, parçalarını parçacıklarını toplayabildiğince toplamak, kendini kendinde cem etmek… Tabi bir de, sözcüklerindeki, bakışlarındaki, duyuşlarındaki, tadışlarındaki, sezişlerindeki, dokunuşlarındaki o çarçuru fark edip israfkârlıgından utanıp susmak…

Utana sıkıla, acaba biri bir şey derler mi endişesiyle de olsa mihraba yaklaşabildiğin kadar yaklaşırsın. Büzülüp bir köşede de otursan, sırtın bir sütuna bir taşa da dayalıysa eğer, gizlenmek daha kolaydır. O dayandığın sütundan gözlerini kubbeye çevirdiğinde renklerle, ışıklarla, mihrapla, minberle, nakışlarla kendini o mabede pay edersin. Yankılanan her ses sen olmaktadır artık. O kubbe işte tam senin üstündedir, ağar durur her zerrene. Kalbin büyür, büyür. Sen küçülürsün ve konarsın bir toz gibi içine. Rabbim dersin, başka da bir şey demezsin.

Çok değil yaz mevsiminin sonunda, İstanbul’da biten tatilimizde bir de Süleymaniye ziyareti yapmak istedik. Camilerin şahı Süleymaniye’den içeri girdik ve her zamanki sığındığım sütuna doğru yollanmıştım ki koruma görevlisince uyarıldım. O bölüme, yani erkeklerin namaz kıldığı bölüme, kadınların girmesi artık yasakmış. Erkekler için ayrılan bölüm de caminin ön tarafı, caminin ana kısmı, neredeyse onda sekizini kaplayan bölüm. Ziyaret etmiş olanlar bilirler, orası erkekler içinmiş, namaz kılıyorlarmış. “Tamam.” dedik; bunu anlarız namaz kılarken rahatsız etmeyiz böyle bir kural varsa ama şu anda namaz saati değil.  Görevli tabi ki dinlemedi bizi, “Gidin müftülüğe anlatın derdinizi, hemen aşağı tarafta, emir böyle.” dedi. Hoş, benim de erkeklere ayrılmış kallavi bölümde namaz kılmaya kalkışmak gibi bir cesaret ve ‘cüretim’ olmamıştı, o gün de yoktu.

Niyetim o sütunlardan birine dayanıp camiyi temaşa edip âcizane tefekkür etmeye, hatıralarımı yâd etmeye kalkışmaktı, başkaca da bir niyetim yoktu. Zinhar, namazı bize ayrılan caminin dibindeki o onda birlik kısımda kıldım hep ben. Ama olmadı, Diyanet, T.C. İstanbul Müftülüğü öyle buyurmuş, Allah’ın evini de dilediklerince parselleyip bize, kadınlara, münasip gördükleri kısımdan dışarı, namaz harici zamanlarda bile girmemize bile müsaade buyurmamışlardı! Lakin namaz için değil de ziyaret için gelen erkeklerin o bölüme girmesinde bir beis görmüyorlardı.

Kim bilir ilerleyen zamanlarda bahçesinden bile içeri almazsınız, kadınlara camileri açmaktan bahsediyorsunuz bir de… Siz sizin belirlediğiniz yerlerde, sizin izin verdiğiniz sürece duracak vahhabivari bir anlayış içinde bir kadın cemaat oluşturmaya çalışıyorsunuz. Karar alıp uyguladığınız bu kuralın başkaca bir açıklaması yok. Heyhat 14-15 sene önce yaşadığım, barbarlık ve ilkellik olarak tanımlayıp dehşete düştüğüm şey devlet eliyle legal hale getirilip İstanbul’da karara bağlanıyor ve önüme çıkıyordu, ne kadar gelişmiş, ne mesafeler kat etmişiz be! Bu aşağılanmışlık (kadına karşı bırakın pozitif ayrımcılığı negatif üzeri negatif cinsiyet ayrımcılığı) Diyanet’in iğrenç bir kararı!

Geçen ay yine İstanbul’daydım ama inanın yine bu muameleye maruz kalırım korkusuyla gidemedim Süleymaniye Camii’ne. Sonrasında caminin kapısının yanın ilişip, dolan gözlerimden yaş akıtmamak için harcadım tüm enerjimi. Ne var ki artık Allah’ın evinden çıkmaya niyetlenirken önümdeki avizelerin birinin arasında bulunan tarihi devekuşu yumurtalarından birinin sebepsiz yere birden yere düşüverip kırılmasını, bu kalbi kırılmış aciz kuluna, Rabbi’sinden bir icabet bir cevap olarak algıladım.